سرنوشت گفتگوهای اسرائیل با بایدن چه خواهد شد؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ دولت جدید بایدن همچنان استراتژی خود را در مورد مسئله ایران به طور کامل تدوین نکرده؛ اما تعدادی از بیانیه و اظهار نظر می تواند سنگ بنای سیاست مورد انتظار نسبت به برجام را نشان دهد. پس از انتخابات ماه نوامبر 2020؛ بایدن رئیس جمهور منتخب، تونی بلینکن وزیر امور خارجه و جک سالیوان مشاور امنیت ملی بار دیگر تاکید کردند که دولت جدید در صورت پای بندی کامل ایران به تعهدات برجامی؛ قصد دارد به توافق هسته ای بازگردد. آن ها تاکید کردند که بازگشت آمریکا به برجام نقطه آغاز مذاکرات برای توافقات جدید در مورد مدت زمان محدودیت های اعمال شده هسته ای می باشد. بایدن در مصاحبه اخیر خود بر اهمیت محدودسازی غنی سازی اورانیوم تاکید کرد؛ اما تصدیق نمود که باید برنامه موشکی و فعالیت منطقه ای ایران در خاورمیانه مورد رسیدگی قرار بگیرد. تاکنون اقدامات لازم برای اقناع ایران برای بازگشت به میز مذاکره پس از برجام صورت نگرفته؛ اما تاکید بر این است که اگر ایران از این اقدام امتناع بورزد؛ بار دیگر تحت فشار تحریمی آمریکا قرار خواهد گرفت.

حتی قبل از انتخابات، «جک سالیوان» بر یک مسیر جداگانه مذاکره با بازیگران خاورمیانه برای تمرکز بر موضوعات منطقه ای، برنامه موشکی و... خبر داد. مقامات تهران بر این عقیده هستند که در صورت لغو کامل تحریم ها با پای بندی مجدد به توافق هسته ای موافقت خواهند کرد و دولت بایدن تاکنون به این پیام ها متکی است. اخیرا مجلس ایران در واکنش به ترور محسن فخری زاده دانشمند برجسته هسته ای تصمیم گرفت تا قوانینی را که دولت ملزم می سازد تا در صورت عدم لغو تحریم ها در طی دو ماه آینده برنامه هسته ای خود را افزایش می دهد تصویب کند. این مسئله شامل 20 درصد غنی سازی و کاهش همکاری با بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی می باشد.

فرض اولیه اسرائیل برای تدوین سیاست قبل از ورود جو بایدن به کاخ سفید این است که حتی اگر دولت بایدن هنوز در مورد چگونگی پیشبرد گفتگو در مورد مسئله هسته ای ایران برنامه ای ندارد اما از قبل مشخص ساخته که آن علاقه مند به احیا و گسترش توافق نامه می باشد. کارشناسان و تحلیلگران موسسه تحقیقاتی آمریکا نزدیک به حزب دموکرت از دولت جدید می خواهند که به سرعت با ایران توافق کند تا این که جلوی هر گونه تشدید تنش ها بین دو کشور گرفته شود. اگر چه اعضای ارشد دولت جدید نظرات خوبی در این مورد ارائه نکردند اما به نظر می رسد که آن ها با تاکید بر اسرائیل مایل هستند در مورد ایران و موضوع هسته ای با متحدان آمریکا در خاورمیانه بحث و مشورت کنند. به احتمال زیاد؛ آن ها سیاست هایی را اجرا می کنند که نگرانی ها و منافع ارائه شده را در نظر می گیرد. در این حوزه اظهارات وزیرامور خارجه عربستان مبنی بر ناکافی بودن توافق هسته ای و ارائه راه حلی در مورد موشک ها و سیاست منطقه مورد توجه است.

بر این اساس؛ گفتگویی که اسرائیل انتظار دارد بین آمریکا و ایران ایجاد شود باید بر اساس اصول زیر باشد:
1)مواضع سازنده: موضع عمومی قاطع دولت اسرائیل بر عدم احیای برجام و تداوم سیاست فشار حداکثری بر این کشور می باشد. با این حال ارائه این اظهارات به شکل علنی می تواند شکاف بین اسرائیل و دولت بایدن را برجسته سازد. به نظر می رسد که دولت هنوز یک سیاست کلی تدوین نکرده؛ بلکه پذیرای ایده هایی است که مطمئنا به جای ایده های منفی و مخرب ؛ به دنبال ایده های سازنده است. بنابراین اسرائیل باید برای اعمال نفوذ و تاثیرگذاری یک پیام واحد در تمامی سطوح سیاسی و حرفه ای تنظیم کند که روی اقدامات مثبت مانند بازگشت مشروط به توافق بر اساس انطباق و پای بندی ایران به برجام متمرکز باشد.

2) گفتمان متمرکز: جوبایدن رئیس جمهور منتخب بر این تاکید دارد که ایالات متحده آمریکا به ایران اجازه نمی دهد تا به سلاح هسته ای دست یابد. از دیدگاه وی توافق هسته ای درخدمت این هدف است و بنابراین آمریکا باید در اسرع وقت به دنبال توافق باشد. فراتر از آن به نظر می رسد دولت جدید در حال بحث در مورد چگونگی گنجاندن موضوع زرادخانه موشکی ایران و فعالیت های منطقه در توافق نامه آینده است. بنابراین مهم است که اسرائیلی نگرانی های خود را به سرعت فرمول بندی سازد؛ در حالی که دولت جدید آمریکا درصدد بازگشت به توافق هسته ای است که اصلا به مسائل موشکی و فعالیت های منطقه ای ایران رسیدگی نمی کند. بنابراین بحث در مورد تمدید توافق نامه باید مورد استفاده قرار بگیرد تا در مورد یک توافق نامه جدید بحث شود که شامل الزامات اظافی فراتر از هسته ای است. این موارد جدید ( فعالیت منطقه ای و موشکی) باید با کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس هماهنگ شود.

3)احتیاط : پیام ها مستقیما باید از طریق کانال های معمول به جو بایدن منتقل شود و قطعا از طریق درز یا اظهارات به رسانه ها ارسال نشود. بلینکن اخیرا با تاکید بر این که دولت از وجود منافع مختلف آگاه است این مسئله را در چارچوب ( کانتکس) اسرائیل مورد تاکید قرار داد اما بایدن معتقد است که اختلافات بین دوستان باید پشت درهای بسته حل و فصل شود. در پس زمینه اظهارات بایدن خاطره ای از سوابق اسرائیل در مقابل دولت اوباما وجود دارد؛ هنگامی که پیام هایی را در رسانه ها منتقل می ساخت تا دولت را شرمنده سازد و اختلافات بین واشنگتن و تل اویو را به نمایش بگذارد. علاوه بر این؛ اسرائیل انتظار دارد نسبت به موارد مشابه مذاکرات پنهانی با ایران در سال 2012 که از دید آن ها پنهان مانده آگاهی داشته باشند.

4) دستان پاک: بلافاصله پس از کشته شدن فخری زاده دانشمند بزرگ هسته ای؛ بسیاری در آمریکا این اقدام را بیانگر قصد اسرائیل برای ایجاد موانع برای دولت بایدن در بازگشت به برجام دانستند. مقامات ارشد دولت بایدن از انتقاد نسبت به ترور خودداری کردند؛ اما جو بایدن رئیس جمهور منتخب در مصاحبه با سی.ان.ان گفت که « این که بدانید ترور چه تاثیر بر مذاکرات با ایران دارد دشوار است.» ارزیابی دولت جدید بر این است که اسرائیل با تعامل دولت ترامپ درصدد مانع سازی بر مسیر تعامل با ایران می باشد. بنابراین این مسئله ایجاد گفتگوی صمیمی لازم برای تاثیرگذاری بر تصمیم گیری آمریکا را برای اسرائیل بسیار دشوار می سازد.

5) همکاری با کنگره و مردم: روابط استراتژیک بین آمریکا و اسرائیل بر محور روابط بین مردم است نه تنها بین رهبران. بر این اساس اسرائیل باید در برابر عموم مردم آمریکا و منتخبین خود قدرت نرم را اعمال کند. اسرائیل باید با هماهنگی دولت و به عنوان یک گام مکمل برای گفتگو باید از طریق دیپلماسی عمومی تلاش گسترده ای را برای بسیج ( مردم و کنگره) در حمایت از اسرائیل ایجاد کند. اسرائیل باید برای ایجاد سیاست هایی که منافع هر دو کشور را تامین می کند با هماهنگی دولت عمل نماید.

نویسندگان:

• الداد شاویت کارشناس ارشد موسسه مطالعات امنیت ملی
  روتم اورگ کارشناس ارشد موسسه مطالعات امنیت ملی